Từ Ego (Cái tôi trung tâm) chuyển sang Eco (Hệ sinh thái trung tâm) không chỉ là thay đổi tư duy, mà là chiến lược sinh tồn. Đó là hành trình quay về nương tựa vào Mẹ Thiên Nhiên.
1. Phóng Sinh: Từ Nghi thức Tôn giáo đến cân bằng Hệ sinh thái
Ảnh: Cận cảnh đôi bàn tay của vị sư thầy đang nghiêng chiếc rổ nhựa tái sử dụng, những chú cá nhẹ nhàng trôi vào dòng nước, không có bóng dáng của túi nilon.
(Ảnh Đại đức: Thích Tâm Trường và Phật tử đang thả cá tại sông Sài Gòn ngày 14/12/2025)
Góc nhìn Khoa học: Giảm thiểu “Kẻ sát nhân thầm lặng” – Vấn đề rác thải nhựa. Nếu thả cá cùng túi nilon, chúng ta đang thực hiện hành vi “giết môi trường” nhân danh sự sống. Túi nilon phân rã thành vi nhựa (microplastics), xâm nhập vào nguồn nước, đi vào cơ thể cá và cuối cùng quay lại bàn ăn của con người. Cân bằng sinh thái – Hành động thả cá đúng cách (đúng chủng loại bản địa, đúng môi trường sống) giúp tái tạo nguồn lợi thủy sản, duy trì đa dạng sinh học và cân bằng chuỗi thức ăn.
Góc nhìn Phật giáo: Trí tuệ trong Từ bi – Từ bi phải đi kèm Trí tuệ. Phóng sinh không phải là “mua bán công đức” (mua chim bị bẫy để thả rồi lại bị bắt). Phóng sinh đích thực là trao tặng sự tự do. Tâm Bình đẳng – Khi dùng rổ nhựa dùng nhiều lần thay vì túi nilon, ta thể hiện sự tôn trọng không chỉ với con cá, mà còn với dòng sông – ngôi nhà của cá. Thông điệp: “Đừng để hành động cứu vớt sinh mạng này trở thành nguyên nhân hủy diệt sinh mạng khác. Hãy thả sự sống, đừng thả rác.”
2. Cây Cối Và Con Người: Mối Quan Hệ “Đồng Thở” (Inter-breathing)
Ảnh: Chư Tăng ngồi thiền dưới rừng cây bao bọc.
Góc nhìn Khoa học: Lá phổi chung – Hô hấp nghịch đảo. Mối quan hệ giữa người và cây là sự cộng sinh hoàn hảo nhất của tự nhiên. Chúng ta hít O2, thải CO2. Cây hấp thụ CO2, trả lại O2. Chặt một cái cây chính là tự bóp nghẹt khí quản của chính mình. Hiệu ứng cánh bướm: Một cánh rừng được giữ lại ở thượng nguồn không chỉ là cây, mà là đập chắn lũ tự nhiên, là máy điều hòa nhiệt độ khổng lồ, là tấm khiên bảo vệ sự sống ở hạ lưu.
Góc nhìn Phật giáo: Tôn giáo của Rừng – Cuộc đời Đức Phật. Ngài Đản sinh dưới gốc Vô Ưu, Thành đạo dưới cội Bồ Đề và Nhập diệt giữa hai cây Sa-la. Cả cuộc đời Ngài gắn liền với thiên nhiên. Hạnh Nhẫn nhục và Bố thí: Cây chịu nắng mưa để tỏa bóng mát cho người (kể cả người tiều phu đốn nó). Đó là bài học về sự Vô ngã và phụng sự vô điều kiện. Thông điệp: “Khi bạn thở vào, hãy biết ơn cây xanh đang thở ra cho bạn. Chúng ta không sống trên Trái đất, chúng ta là một phần của Trái Đất.”
- Sống Tối Giản (Minimalism): Giảm “Dấu Chân Carbon” Bằng “Dấu Chân Thiền Hành”
Ảnh: Một không gian thiền trà tĩnh lặng, tối giản, ánh sáng từ nến, đối lập với sự xô bồ, ngập ngụa đồ đạc của phố thị.
Góc nhìn Khoa học: Tiêu dùng là nguồn gốc của khí thải – Overconsumption (Tiêu thụ quá mức). Mọi đồ vật ta mua đều có “cái giá” về môi trường (sản xuất, vận chuyển, rác thải). Giải pháp: Sống tối giản là cách trực tiếp nhất để giảm Carbon Footprint (Dấu chân Carbon). Một cuốn sách hay, một tách trà, một buổi thiền tọa tiêu tốn ít năng lượng hơn rất nhiều so với việc mua sắm thời trang nhanh hay đổi điện thoại liên tục.
Góc nhìn Phật giáo: Thiểu dục Tri túc: Tri túc (Biết đủ): Khổ đau thường đến từ lòng tham cầu không đáy. Khi biết đủ, tâm ta an yên, nhu cầu sở hữu vật chất tự động giảm xuống. Hạnh phúc từ bên trong: Thay vì tìm kiếm niềm vui từ việc “có thêm” (having), ta tìm niềm vui từ việc “là chính mình” (being). Thông điệp: “Giàu có không phải là người có nhiều đất đai, mà là người cần ít đất đai để cảm thấy hạnh phúc. Tâm càng rỗng rang, thiên nhiên càng rộng mở.”
Lời kết
Từ EGO (Cái tôi) chuyển sang ECO (Sinh thái) chỉ thay đổi một chữ cái G thành C.
- Chữ G tượng trưng cho Greed (Lòng tham), Grabbing (Vơ vét).
- Chữ C tượng trưng cho Compassion (Lòng từ bi), Connection (Sự kết nối), Care (Sự chăm sóc).
Bảo vệ môi trường, cuối cùng chính là bảo vệ phẩm giá và sự tồn vong của chính con người.
Phạm Quang Sắc – Sinh viên K22 ngành Tôn giáo học, khoa Công tác Xã hội – Nhân học – Xã hội học, trường ĐH KHXH&NV, ĐHQG TP. HCM
